kumlamasanayiATEX Sertifikalı Kumlama Odaları (Atmosphères Explosibles), patlayıcı gaz, buhar veya toz bulunan ortamlarda kumlama işleminin patlama riskini önleyecek şekilde tasarlanmış özel sistemlerdir.
Kumlama sırasında kullanılan aşındırıcı malzemeler, işlem gören yüzeyden kopan parçacıklar ve bazı kaplama sökme işlemleri, havada patlayıcı karışım oluşturabilecek ince tozlar meydana getirebilir. ATEX uyumlu tasarım, bu riskleri hem mühendislik hem de operasyonel güvenlik açısından kontrol altına alır.
1. ATEX Nedir?
- ATEX (ATmosphères EXplosibles) → Avrupa Birliği’nin patlayıcı ortamlar için hazırladığı iki ana direktife dayanır:
- 2014/34/EU → Patlayıcı ortamda kullanılan ekipmanların güvenlik gereklilikleri.
- 1999/92/EC → Patlayıcı ortamda çalışan personelin korunması.
- Ortamlar Zone 0, 1, 2 (gaz/buhar) ve Zone 20, 21, 22 (toz) olarak sınıflandırılır.
- Kumlama odaları çoğunlukla Zone 21 veya Zone 22 (patlayıcı toz ortamı) sınıfına girer.
2. ATEX Sertifikalı Kumlama Odalarının Temel Özellikleri
- Kıvılcım önleyici tasarım → Tüm elektrikli komponentler (motor, aydınlatma, kontrol panosu) Ex-proof olmalı.
- Topraklama ve potansiyel dengeleme → Statik elektrik birikimini önlemek için tüm metal yüzeyler ve ekipmanlar topraklanmalı.
- Toz kontrol sistemi
- Yüksek verimli endüstriyel filtreler (EN 60335-2-69 standardına uygun).
- Sürekli emiş ve siklon + HEPA filtre kombinasyonu.
- Havalandırma
- Patlayıcı toz yoğunluğunu alt patlama limitinin (LEL) altında tutacak debide hava sirkülasyonu.
- ATEX uyumlu fan ve kanal sistemi.
- Malzeme seçimi → Kıvılcım üretmeyen aşındırıcılar (ör. alüminyum oksit yerine çelik grit veya garnet).
- Acil durdurma sistemi (E-Stop) → Oda içinde ve dışında erişilebilir konumlarda.
3. Patlamaya Karşı Koruma Mekanizmaları
- Patlama bastırma sistemleri → Algılama sensörleri ile milisaniyeler içinde patlama basıncını düşürür.
- Patlama tahliye panelleri → Basınç artışını kontrollü şekilde dışarı yönlendirir.
- İnert gaz atmosferi → Özel uygulamalarda oksijen oranı düşürülerek patlama riski minimize edilir.
- Antistatik yüzey kaplamaları → Tozun yüzeyde birikmesini ve statik yüklenmeyi önler.
4. Kullanım Alanı Örnekleri
- Savunma sanayi → Patlayıcı kalıntı barındırabilecek parça temizliği.
- Alüminyum tozuyla çalışan üretim tesisleri → Alüminyum tozu yüksek patlayıcılık riskine sahiptir.
- Kimya ve farmasötik tesisler → Patlayıcı toz (şeker, ilaç tozu) ile kontamine olmuş yüzey temizliği.
- Enerji sektöründe kömür tozu temizliği.
5. Operasyonel Güvenlik Protokolleri
- ATEX eğitimi → Çalışanlar patlayıcı ortamda çalışma prosedürlerini bilmeli.
- Patlayıcı ortam risk analizi (DSEAR/ATEX assessment) düzenli yapılmalı.
- Periyodik bakım → Filtre, havalandırma ve elektrikli ekipman ATEX sertifikasına uygun kalmalı.
- Kıvılcım kaynağı denetimi → Mekanik darbe, sıcak yüzeyler, elektrik arkları önlenmeli.