kumlamasanayiSavunma ve havacılık sektöründe hassas kumlama protokolleri, standart sanayi kumlamasından çok daha titiz, kontrollü ve belgelenmiş süreçler içerir. Burada amaç, yüksek değerli ve kritik güvenlik taşıyan parçaların yüzeylerini hasar vermeden, fakat kaplama ve işleme için optimum şekilde hazırlamaktır.
1. Hassas Kumlamanın Temel Amacı
- Yüzey pürüzlendirme → Boya, kompozit kaplama, yapıştırıcı veya termal sprey kaplama öncesi kontrollü mikro-pürüz oluşturma.
- Yüzey temizliği → Yağ, oksit, pas ve mikro kirlerin kaldırılması.
- Gerilme giderme / yüzey sıkılaştırma (peening) → Alüminyum, titanyum ve çelik alaşımlarda yorulma dayanımını artırma.
- Hafif talaş alma → İnce toleranslı parçaların (ör. türbin kanadı kökü) yüzey düzeltmesi.
2. Kullanılan Hassas Kumlama Türleri
a) Mikro Kumlama (Micro Blasting)
- Aşındırıcı partikül boyutu: 50–200 mikron.
- Kullanım alanı: Hassas delikler, kenarlar, optik yüzeyler.
b) Bilyalı Peening (Shot Peening)
- Küresel aşındırıcılarla yüzeye basınç gerilmesi kazandırma.
- Uçak iniş takımı, rotor şaftları, kanat bağlantı elemanlarında yaygın.
c) Bead Blasting (Cam Bilye Kumlama)
- Mat, pürüzsüz yüzey elde etme.
- Genellikle alüminyum parçaların görsel ve korozyon direncini artırma.
3. Savunma & Havacılıkta Özel Protokoller
- Malzeme uyumu → Aşındırıcı malzeme ile işlenen parça malzemesi arasında reaksiyon riski olmamalı (ör. alüminyumda çelik grit kullanılmaz, çünkü gömülü partikül korozyon başlatabilir).
- Yüzey pürüzlülüğü kontrolü → Ra değeri genellikle ±0,2 µm toleransla tutulur.
- Nozul basıncı ayarı → Parça geometrisi ve malzemeye göre 0,2–4 bar arası hassas kontrol.
- Maskeleme → İşlem görmemesi gereken yüzeyler özel maskeleme bantları ve metal jig’lerle korunur.
- ESD önlemleri → Elektronik bileşenli sistemlerde elektrostatik boşalma riskine karşı topraklama.
- Temizlik sonrası analiz → İşlem bitiminde partikül kalıntıları XRF (X-ışını floresans) veya optik mikroskop ile incelenir.
4. Kullanılan Aşındırıcılar
| Aşındırıcı | Özellik | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| Alüminyum oksit | Yüksek sertlik, hızlı aşındırma | Seramik kaplama öncesi |
| Cam bilye | Yumuşak, parlak yüzey bırakır | Kompozit ve alüminyum parçalar |
| Plastik granül | Hassas temizlik, kaplama sökme | Kompozit paneller, radar kubbeleri |
| Ceviz kabuğu / doğal media | Yumuşak, organik | Hassas optik ve kompozit yüzeyler |
5. Standartlar ve Sertifikasyon
- NADCAP (National Aerospace and Defense Contractors Accreditation Program) → Havacılıkta yüzey hazırlık proses onayı.
- AMS 2430 / AMS 2432 → Shot peening prosedürleri.
- MIL-SPEC → ABD askeri standartları (ör. MIL-STD-1504).
- ISO 8503 → Yüzey pürüzlülük ölçüm standartları.
6. Kalite Kontrol ve Belgeleme
- Profilometre ölçümü → Ra, Rz değerleri.
- Yapışma testi → Kaplama sonrası ASTM D4541’e göre.
- Mikroskop incelemesi → Aşındırıcı gömülme veya yüzey hasarı kontrolü.
- İşlem kayıtları → Basınç, aşındırıcı tipi, süre, sıcaklık, nem vb. her işlem için arşivlenir.
Bu protokoller, özellikle askeri uçak parçaları, füze bileşenleri, helikopter rotorları, uydu ve radar parçaları gibi hataya toleransı olmayan ürünlerde hayati önem taşır.